فرمت JPEG

آیا تجربه عکاسی دیجیتال داشته‌اید؟ با دوربین دیجیتال خود عکاسی نموده‌اید؟ شاید گوشی تلفن همراه شما دارای دوربین دیجیتال است؟ یا فقط تنها آشنایی شما با عکس‌های دیجیتال از طریق اسکن نمودن عکس‌های چاپی عادی و تبدیل آنها به نوعی از فرمت‌های معروف عکس دیجیتال بوده است؟
در هر صورت این روزها بازار عکس و عکاسی و صد البته دوربین دیجیتال بسیار داغ شده است. بخصوص که سازندگان معروف گوشی‌های تلفن همراه نیز به تازگی اقدام به بالابردن کیفیت دوربین‌های دیجیتال همراه گوشی‌های خود نموده اند.
حتی اگر یکبار به تنظیمات نرم افزاری یا سخت افزاری یک دوربین دیجیتال نگاهی انداخته باشید با اصطلاحات و مفاهیم جدیدی روبرو خواهید شد که حتی در صورت آشنایی اولیه شما با مفاهیم پایه‌ای و اساسی عکاسی سنتی، برای شما تازگی خواهد داشت.

JPEG چیست؟
معمولترین فرمت تصویری بکارگرفته شده برای تصاویر دیجیتال JPEG یا Joint Photographic Experts Group است. عمومیت این فرمت از تصویر به گونه ای است که با تمامی کاووشگرهای وب و نرم‌افزارهای نمایش و ویرایش تصویر همخوانی داشته و اجازه فشرده‌سازی  تصویر با ضرائب 10 تا 20 را به گونه‌ای می دهد که در صورت برگرداندن تصویر فشرده شده به حالت اولیه، افت کیفیت ناچیز و غیر قابل دیدنی را نسبت به تصویر اولیه در تصویر نهایی داشته باشیم. در حقیقت فشرده سازی در JPEG مهمترین قابلیت بکارگیری این فرمت به حساب می آید. روش‌های فشرده سازی مبتنی بر مرتب سازی اطلاعات رنگها و جزئیات است. چشم انسان بیشتر به جزئیات طرح در تصویر حساس است تا تغییرات جزئی رنگ در یک تصویر رنگی، علاوه بر این چشم به تغییرات زبر و خشن حساسیت بیشتری نسبت به تغییرات نرم و یکنواخت در یک طرح دارد. با در نظر گرفتن عوامل فوق و بکارگیری الگوریتم‌‌های ریاضی خاص و ترکیب آنها با یکدیگر روش فشرده سازی JPEG ابداع شده است.

JPEG اجازه می‌دهد که بین کیفیت تصویر نهایی و حجم فایل تولید شده برای تصویر سبک سنگین نموده و حالت ایده آل را انتخاب نماییم. در روش JPEG ، تصویر به مجموعه‌ای از مربعهای 8*8 پیکسلی تقسیم می شود که هر مربع به صورت مستقل از مابقی تصویر فشرده می‌شود. در ابتدا این مربعها با نمایه ای از خطوط ریز از یکدیگر قابل تمیز هستند و با افزایش درصد فشرده سازی تصویر، این مربع‌ها بیشتر مشخص خواهند شود.

در شکل 1 یک تصویر JPEG با کیفیت 100% دیده می‌شود. با وجود اینکه در این درصد از کیفیت تمایز کیفیت تصویر با تصویر فشرده نشده به سختی مشخص است، اما 6 بار در حجم فایل تصویر کاهش حجم داشته ایم.

در شکل 2 کیفیت 80% است و این در حالی است که حدود 10 بار در حجم فایل تصویر صرفه جویی شده است.

در شکل 3 کیفیت 60% شده و فایل تصویر 20 بار کوچک شده است. در این کیفیت مربع‌های JPEG به وضوح قابل تشخیص می‌باشند. مطمئناً در هر کاربرد خاص می توان بین حجم فایل مورد نظر و کیفیت فاکتور قابل قبول را انتخاب نمود.

در شکل 4 کیفیت 10% در تصاویر قبل نمایش داده شده است.

اگر برای ویرایش یک تصویر دیجیتال نیاز به ذخیره سازی چندباره آن تصویر دارید، پیشنهاد می‌شود که در هر بار ذخیره سازی آن (Save/Save as) از فرمت غیر فشرده همانند TIFF یا فرمت محلی برای ویرایش تصویر، مثلاً PSD در برنامه فتوشاپ استفاده نمایید. زیرا در صورت ذخیره سازی متناوب با فرمت JPEG تغییری در حجم فایل رخ نخواهد داد ولی کیفیت تصویر چندین بار کاهش خواهد یافت. بنابراین پس از تهیه تصویر نهایی آن را به فرمت JPEG ذخیره یا به عبارت دیگر فشرده سازی نمایید.
دوربین‌های دیجیتال قابلیت ذخیره سازی تصاویر در فرمت JPEG با کیفیتهای FINE ، NORMAL و BASIC دارند. همیشه از بالاترین کیفیت JPEG در این دوربین‌ها استفاده نمایید زیرا در این کیفیت نیز دوربین تصویر را به صورت فشرده ذخیره خواهد ساخت.